تحلیل آکادمی بازارهای مالی درباره سهام شستا در تاریخ ۱۴۰۴/۵/۲۸

تحلیل بنیادی (فاندامنتال)، ارزش ذاتی را بر پایه داده‌های مالی، اقتصاد کلان و عملیات شرکت‌ها می‌سنجد. این رویکرد، بیشتر از جنس قیاس منطقی و تحلیل داده‌ای مستقیم است. در مقابل، تحلیل تکنیکال بر رفتار گذشته قیمت (داده‌ی ثانویه) و پیامدهای تقاضا/عرضه استوار است. با این حال، هر دو دانش تجربی‌اند و اعتبارشان متکی بر آزمون تاریخی و موفقیت عملی در بازار است. ۵. نقدها و ملاحظات فلسفی از نقطه نظر منتقدان، تحلیل تکنیکال با خطر فراوان خطاهای ادراکی، ذهنیت‌گرایی و «پیشگویی خودکام‌بخش» روبروست؛ به این معنا که صرفاً چون معامله‌گران زیادی به یک سطح واکنش نشان می‌دهند، وقوع آن سطح ممکن می‌شود. اما همین ویژگی، قدرت تبیین روان‌شناختی رویکرد تکنیکال را ثابت می‌کند؛ چرا که رفتار جمعی بازار بخش جدایی‌ناپذیر واقعیت‌های بازارهای مالی امروز است. ________________________________________ نظریه رفتار جمعی (Herding Behavior) و روان‌شناسی بازار ۱. رفتار جمعی در بازارهای مالی چیست؟ رفتار جمعی، وضعیتی است که جمعی از فعالان بازار—چه به صورت آگاهانه، چه ناخودآگاه و چه صرفاً از ترس یا طمع—بدون تکیه بر تحلیل شخصی، از رفتار دیگران پیروی می‌کنند. این حالت به‌ویژه پس از سقوط قیمت از سقف قبلی، و در شرایط عدم اطمینان یا هیجان بالا، مشهود است. مراجعه به حجم معاملات در نقاط کف و حمایت، نشانه‌‌های واضحی از رفتار جمعی فراهم می‌آورد: همان‌گونه که حجم بالا در کف، علامت ورود پول هوشمند و بازگشت بازار است. ۲. روان‌شناسی بازار و ادراک ذهنی ارزش ارزان ادراک افراد از ارزش قیمت نه فقط تابع داده‌های اقتصادی بلکه متأثر از سوابق قیمتی، حافظه جمعی، عوامل اجتماعی، هیجان بازار، سطح ریسک‌گریزی، ترس از عقب‌ماندن (FOMO)، و حتی میل به تایید اجتماع است. برای اغلب معامله‌گران، مشاهده افت قیمت تا جایی کمتر از سقف قبلی، با دریافت مجموعه سیگنال‌های مثبت روانی—مانند «این سهم حتما برمی‌گردد» یا «بازار همیشه خودش را اصلاح می‌کند»—همراه است. چنین فضایی موجب ورود موج جدیدی از خریداران، شکل‌گیری تقاضا و آغاز اصلاح قیمتی می‌شود. ۳. سوگیری‌های شناختی تحلیل‌گران تکنیکال تحلیل‌گران تکنیکال همانند دیگر انسان‌ها با سوگیری‌های شناختی متعددی مواجه‌اند: سوگیری تأییدی (فقط دیدن شواهد مؤید فرضیه شخصی)، اثر «لنگر انداختن» (استناد به سقف قبلی قیمت به عنوان قیمت مرجع)، سوگیری زیان‌گریزی (تمایل به نگهداری دارایی زیان‌ده و امید به بازگشت)، و رفتار گله‌ای (تبعیت کورکورانه از جمعیت معامله‌گران). نکته مهم آن است که تحلیل تکنیکال، با رسم نمودار و مشاهده عینی رفتار گذشته بازار، می‌کوشد تا بخشی از این سوگیری‌ها را از طریق پایبندی به الگوها و قانون‌مندی‌ها محدود کند. ۴. نظریه «اعداد رند» و نقاط روان‌شناختی سطوحی که قیمت به «اعداد رند» (مثل ۱۰۰۰ یا ۵۰۰۰ تومان) یا محدوده‌های روانی (مانند ۳۰،۰۰۰ دلار در بیت‌کوین یا ۲ میلیون واحد شاخص کل بورس تهران) می‌رسد، از جهت روان‌شناختی نیروهای حمایت جمعی و رفتار جماعتی را فعال می‌کند. فشار خرید یا فروش در این نقاط می‌تواند قوی‌تر از هر بنیاد اقتصادی عمل نماید. ۵. رفتار جمعی در بحران‌های مالی و بازارهای ایران مطالعات آماری بازار سرمایه ایران، به‌ویژه پس از صعود و نزول شدید سال‌های ۹۸–۱۴۰۰، نشان داده که نقاط کف پس از ریزش‌های سنگین، همراه با ورود یک موج جدید از نقدینگی و افزایش حجم، نقطه آغاز رشد بعدی بوده است. این رفتار در بازارهای جهانی (بحران ۲۰۰۸ و ۱۹۲۹) نیز قابل مشاهده است. ________________________________________ شواهد تاریخی و مطالعات موردی در بازارهای مالی الگوهای بازگشتی و رفتار قیمت پس از فاصله از سقف ۱. بازار بورس تهران نمونه‌های متعددی در بورس تهران بوده که پس از کاهش معنادار قیمت از سقف قبلی، نقاط حمایتی جدید شکل گرفته و با ورود نقدینگی، رشد قیمتی آغاز شده است. مثلا "فولاد مبارکه" پس از نزول نزدیک به ۴۵٪ از سقف در تابستان ۱۳۹۹، در پاییز همان سال وارد موج صعودی شد. سهم "فارس" و "شستا" نیز پس از افت‌های قابل توجه به ترتیب ۳۵٪ و ۳۳٪ از سقف، در نقاط حمایتی بازگشت داشتند. ۲. بازار رمزارزها در بازار بیت‌کوین، پس از افت بیش از ۷۵٪ از سقف تاریخی ۶۹ هزار دلار (ژوئن ۲۰۲۲)، سطح ۲۰،۰۰۰ دلار به مثابه حمایت روانی نقش آفرینی کرد و با ورود خریداران و داده‌های فنی (واگرایی RSI، افزایش حجم) رشد جدید آغاز شد. اتریوم نیز از ۴۸۰۰ دلار به ۸۸۰ دلار سقوط کرد اما پس از تشکیل الگوهای کف و کندل چکش، روند صعودی را طی کرد. ۳. بازار فارکس و کالا